درباره حذف چهار صفر پول ملي

اغلب صاحب‌نظران اقتصادي كه در مباحث پول مطالعه دارند، معتقدند، حذف صفر از پول رايج در شروع آن ايجاد نوعي تسكين رواني در جامعه مي‌كند.

حذف 4 صفر از پول ملي خبري است كه رئيس كل بانك مركزي در مصاحبه مطبوعاتي بطور رسمي اعلام كرد كه تا پايان امسال انجام خواهد گرفت. او گفت، «با حذف 4 صفر از پول ملي هر يك ريال معادل 100 دينار خواهد شد.» واژگان «دينار» بجاي «سنت» استفاده شده است. حذف صفر از پول ملي در كشورهاي ديگر نيز صورت گرفته است از جمله تركيه 3 بار و ايتاليا و يونان در مسير برنامه‌ريزي اقتصادي و كنترل حجم زياد پول در چرخش معامله‌ها و تجارت و يا خريد و فروش كالاها در كشور انجام گرفته است. از نگاه اقتصاددانان حذف صفر از پول ملي بخودي خود چندان اهميت خاص ندارد. اقدام به آن با اهداف مورد نظر همواره مورد بحث و نظرپردازي‌هاي اقتصاددانان است. اگرچه نقد آن به‌عهده صاحب‌نظران اقتصادي است اما از تجربه ديگر كشورها مي‌توان چنين برداشت كرد كه:

1ـ  اغلب صاحب‌نظران اقتصادي كه در مباحث پول مطالعه دارند، معتقدند، حذف صفر از پول رايج در شروع آن ايجاد نوعي تسكين رواني در جامعه مي‌كند.

2ـ برخي از اقتصاددانان معتقدند حذف صفرها در ماههاي اوليه بعد از شروع اجراي آن به گونه‌ايي ضريب تورم را در كوتاه مدت از رشد مجدد حبس مي‌كند. دولت‌ها كه با مشكل رشد تورم همراه بيكاري در جامعه مواجه‌اند از اين حالت در ماههاي اول حذف صفرها و تغيير شكل پول رايج استفاده تبليغاتي مي‌كنند. چنين وانمود مي‌كنند كه رشد تورم مهار شد و افزايش نقدينگي كنترل شده است. اين تبليغات زمينه عيني بلحاظ شوك تغيير پول رايج و ضريب عددي آن در حالي كه تورم براي كوتاه مدت حبس شده است. بسيار مطلوب بنظر مي‌رسد. اما اگردولتي فاقد برنامه‌ريزي اقتصادي بخصوص درباره پول و آنهم موضع تورم و گردش نقدينگي باشد. چند ماهي نمي‌گذرد كه هم حذف صفرها دردسرساز مي‌شود و هم تورم مانند فنري كه در رفته باشد به سرعت و بصور افسارگسيخته بالا مي‌رود، بطوريكه در اين حالت براي دولت بسيار سخت خواهد بود كه گردش نقدينگي را بطور همه‌جانبه كنترل كند.

3ـ موضوع مهم ديگر در برنامه ريزي براي حذف صفرها، لاجرم جمع‌آوري پول قديم و تبديل آن به پول جديد است كه چندين ماه و گاه تا يكسال طول مي‌كشد. در اين فاصله فساد و بهتر بنويسم دزدي است كه بصورت شبكه‌اي از جمع‌آوري پول قديم و تبديل آن به پول جديد امكان‌پذير مي‌گردد. تجربه تلخ اين فساد در تركيه پيش آمد و ماجراي آن تبديل به يك جريان فساد درسطح كلان گرديد و موجب ورود قوه قضائيه و باز شدن پرونده‌اي عجيب شد. در ايتاليا نيز در هنگام جابجايي و تغيير پول قديم به جديد همين ماجرا كه چند نفر مسئول از تبديل پولها فرصت پيدا كردند تا اقدام به دزدي كلان كنند، خاطره بدي در اذهان عمومي ايجاد كرد. به همين لحاظ بسياري از كسانيكه كارشناس «پول» در اقتصاد هستند اجراي اين برنامه را بسيار پيچيده و سخت مي‌دانند. آنها مي‌گويند تغيير و تبديل پول قديم به جديد زمانبر است و در اين فاصله زماني هستند افرادي كه در پي سوءاستفاده از طريق فساد مالي برمي‌آيند.

*‌*‌*‌ 

بنظر مي‌رسد قبل از اجراي اين برنامه كار اطلاع‌رساني به مردم ضروري و لازم است. نقد و بررسي آن از سوي كارشناسان اقتصادي علي‌الخصوص افرادي كه در مبحث «پول» در اقتصاد صاحب‌نظرند، در رسانه‌هاي كشور مي‌تواند به آگاهي عمومي مردم از موضوع حذف صفرها در پول ملي كمك و ياري رساند.