قدرت يابي تركيه در شرايطي كه ايران مشغول مواجهه با تحريم‌هاست

محسن شريعتي نيا عضو هيات علمي موسسه مطالعات و پژوهش هاي بازرگاني

اگر تركيه بتواند در شرايطي كه ايران مشغول مواجهه با تحريم‌هاست خيز اقتصادي خود را طي كرده و به بازيگر مسلط در ژئواكونومي منطقه تبديل شود، در افق 2020 آيا توان رقابت با اين كشور را خواهيم داشت؟

در نگاه اول، ايران و ترکيه دو شريک به شمار مي آيند؛ دو شريکي که از منافع بسيار گسترده اي برخوردارند اما با نگاهي دقيق تر به تاريخ روابط دو کشور در ادوار مختلف، مي توان نکته ديگري را برجسته کرد و آن، رقابت سنگين طرفين با يکديگر است. 

چه در دوران عثماني و صفويان و چه در وضعيت کنوني، وجوه رقابت ايران و ترکيه آشکارا بر وجوه همکاري آنها برتري داشته است. 

از همين رو افزايش توانمندي هر يک از طرفين، به طور خودکار تهديداتي را عليه طرف مقابل ايجاد مي کرده است. در وضعيت کنوني، ترکيه کشوري است که از ابتداي هزاره جديد به سرعت در مسير خيز اقتصادي قرار گرفته است و در اندک زماني به يکي از قدرت هاي در حال ظهور تبديل شده است؛ قدرتي که تلاش مي کند تا توان اقتصادي خود را با سرعت هر چه بيشتري گسترش دهد. در همين راستا، هدف اصلي راهبرد توسعه صنعتي اين کشور چنين بيان شده است: 

تبديل شدن به کانون توليد کالاهاي با فناوري بالا (پيشرفته) و کالاهاي داراي فناوري متوسط در منطقه اوراسيا. اين هدف قرار است در افق 2020 محقق گردد. طبيعتاً حوزه اي که ترکيه به عنوان بازارهاي هدف خود تعريف کرده است، با حوزه اي که به طور سنتي بازارهاي هدف ايران محسوب مي شود، همپوشي دارد. افزون بر اين و مهمتر آنکه هدف اصلي توسعه ايران که در سند چشم انداز مورد تأکيد قرار گرفته نيز تبديل شدن به قدرت اول علمي، اقتصادي و فناوري در منطقه جنوب غرب آسياست. 

بنابراين افزون بر حوزه ژئوپلتيک که رقابت ايران و ترکيه در آن آشکارا داغ است، مورد توجه محافل مختلف بين المللي قرار دارد و تعيين کننده در آينده منطقه است، در حوزه ژئواکونومي رقابت به گونه اي پنهان و کمتر مورد توجه اما به صورت بنيادين وجود دارد و بر آينده ژئواکونومي منطقه تأثيرات مهمي برجاي خواهد گذاشت. در اين شرايط از يكسو تحريم ها و فشارهاي بين المللي، توسعه صنعتي ايران را با دشواري هايي مواجه ساخته است و در مقابل ترکيه، با بهره گيري از محيط مساعد بين المللي،به سرعت در حال نفوذ در بازارهاي منطقه و تبديل شدن به بازيگر مسلط در اقتصاد کشورهاي محيط پيراموني ايران است. در شرايط کنوني و با توجه به درگيري هاي متعدد ژئوپلتيکي ايران، عمده نگاه ها معطوف به رقابت ژئوپلتيک با ترکيه است اما روندي بي سروصدا اما خطرناک تر و تهديدزاتر براي ايران در جريان است و آن، تبديل شدن ترکيه به مهمترين قدرت در ژئواکونومي منطقه است. قدرتي که سابقه تاريخي آن و نيز سياستگذاري هاي فعلي اش به روشني نشان مي دهد که اشتهاي فراواني براي تبديل قدرت اقتصادي به نفوذ سياسي و مسلط شدن بر کل منطقه دارد. 

اگر تركيه بتواند در شرايطي كه ايران مشغول مواجهه با تحريم‌هاست خيز اقتصادي خود را طي كرده و به بازيگر مسلط در ژئواكونومي منطقه تبديل شود، در افق 2020 آيا توان رقابت با اين كشور را خواهيم داشت؟ اين پرسشي است كه از هم اكنون بايد به طور جدي به آن انديشيد.

مرجع : موج