تيترآنلاين - آيا سوريه به راه ليبي مي رود؟

آمريكا در سوريه با يك مانع جدي يعني روسيه مواجه است و مسكو تاكنون اين
نظام را با قاطعيت مورد حمايت قرار داده و ...

ليبي اخيرا شاهد سرنگوني حكومت ' معمر قذافي ' بود كه بيش از چهار دهه بر اين كشور نفتي شمال قاره افريقا حكومت كرد.
ليبي در زمان 'حافظ اسد' رييس جمهوري فقيد سوريه روابط خوبي با دمشق داشت لذا بسياري بر اين گمانند كه هر گونه تغيير در ليبي بر وضعيت سوريه نيز تاثيرگذار است ولي بررسي ها نشان مي دهد كه تفاوت هاي بسياري بين اين دو كشور وجود دارد.
گفته مي شود كه ليبي در زمان حكومت قذافي كمك هاي مالي زيادي به سوريه كرد و همچنين دمشق را در مقابله با رژيم صهيونيستي مورد حمايت قرار داد كه از آن جمله مي توان به حمايت از آزادي جولان اشغالي از سيطره اشغالگران صهيونيست اشاره كرد.
همچنين بر اساس توافقنامه منعقده ميان دو كشور شهروندان دو كشور از پرداخت عوارض هنگام سفر به كشور مقابل معاف بودند.
در روزهاي پس از سرنگوني رژيم قذافي، تنش در سوريه اندكي افزايش يافت و باعث شد تا عده اي به زعم خود براي سرنگوني نظام،به ايجاد آشوب بيشتر در اين كشور بپردازند. اين امر بنا به دلايل متعدد محقق نشد و نظام اسد مانند گذشته همچنان استوار و پابرجاست كه از جمله علل آن مي توان به تفاوت شخصيتي ميان اسد و قذافي اشاره كرد.
بشار اسد تقريبا فردي محبوب در سوريه است كه به سلامت نفس، درك بالاي سياسي ، زيركي و تحصيلات عاليه شهرت دارد در حالي كه قذافي كاملا عكس وي بود.
بشار اسد طرفداراني را در بين نسل جوان دارد كه معتقدند وي فردي روشنفكر و ميانه رو است و توانسته در سال هاي گذشته علاوه بر حفظ ثبات داخلي، نقش سوريه را به عنوان يك بازيگر مهم در خاورميانه حفظ كند.
اسد در ابتدا حتي با وجود كشته شدن شمار زيادي از نيروهاي امنيتي، ارتش و پليس دستور مقابله نظامي گسترده با معترضان را صادر نكرد و تاكيد كرد هنگام پاك سازي شهرها از افراد مسلح، آسيبي به غيرنظاميان وارد نشود.
علاوه بر آن اين روزها بر اساس برخي شنيده ها بعضي از افراد نظامي و امنيتي كه در سوريه و در جريان برخورد با معترضان بر خلاف دستورات صادر شده اقدام كرده اند ، پرونده آنان به دادگاه هاي نظامي محول شده است.
رييس جمهور سوريه در اين ارتباط نيز در سخناني در جمع روحانيون و شخصيت هاي ديني سوريه گفت كه دولت مجبور شد تا در مقابل عناصر مخرب و مسلح ، پاسخ نظامي و امنيتي بدهد و هدف از ورود ارتش به شهرها جلوگيري از خونريزي بود.
اين در حالي است كه قذافي و خانواده اش از همان ابتدا براي حفظ موقعيت و قدرت خود حتي از هواپيماي جنگي به منظور بمباران مخالفان استفاده كرد كه در جريان آن شماري از زنان و كودكان نيز كشته و مجروح شدند.
در اين ميان ، آمريكا ابتدا از دخالت نكردن در امور داخلي سوريه سخن گفت و فقط از بشار اسد خواست تا اصلاحاتي را در كشورش اجرا كند اما در چند هفته اخير به صراحت كناره گيري وي را خواستار شده است .
اين روند ابتدا با تحريم مقام هاي ارشد سوريه آغاز شد و در روزهاي اخير حتي خانم 'بثينه شعبان' مشاور سياسي – اطلاع رساني رييس جمهوري و ' وليد المعلم ' وزير خارجه و مهاجرين سوريه را در بر گرفت.
آمريكا در سوريه با يك مانع جدي يعني روسيه مواجه است و مسكو تاكنون اين
نظام را با قاطعيت مورد حمايت قرار داده و از صدور قطعنامه هاي شديداللحن شوراي امنيت عليه آن جلوگيري كرده است.
سوريه براي روسيه از اهميت بالايي برخوردار است، زيرا كه سوريه تنها كشوري است كه از آن به عنوان دروازه ورود مسكو به منطقه حساس و مهم خاورميانه ياد مي كنند.
از نظر كارشناسان سياسي و تحليلگران، اجراي طرح هاي سياسي و منطقه اي روسيه در منطقه خاورميانه بدون همگرايي و همكاري سوريه ممكن نيست .
نكته ديگر كه نشان مي دهد سوريه مانند ليبي نخواهد شد اين است كه معترضان سوري همانند همتايان ليبيايي خود ، كنترل هيچ شهر و نقطه اي را در دست ندارند و اگر نيز قصد چنين امري را داشتند ارتش سوريه با وحدت و يكپارچگي با آن مقابله كرد امري كه در ليبي برخلاف آن به وقوع پيوست.
بسياري از تحليگران مسايل نظامي منطقه معتقدند كه ارتش علوي سوريه تا آخر كنار اسد خواهد ايستاد و حيات آن نيز به اين امر وابسته است و هرگونه حركت بر خلاف اين سياست نيز به ضرر نظاميان سوريه خواهد بود.
نكته ديگر حمايت علويان، دروزيان و مسيحيان و بخشي از اهل سنت از اسد است كه اين امر در ليبي محقق نشد و تقريبا همه مردم ليبي در صف سرنگوني قذافي قرار گرفتند.
گوناگوني بافت جمعيتي سوريه و به تبع آن احزاب و گروه هاي سياسي اين كشور كه هر يك در درجه اول به خواسته هاي قومي و در مرحله بعد به خواسته هاي ملي و ميهني توجه دارند به عنوان يكي از امتيازات براي اسد تلقي مي شود و مي تواند هرگونه اقدام از سوي مخالفان دولت سوريه را با مشكل مواجه كند.
چنين موضوعي حتي براي دولت سوريه نيز در جريان برگزاري نشست مشورتي گفت و گوي ملي در تير ماه مشكل آفرين شد و در جريان آن براي مثال برخي احزاب كرد خواستار نامگذاري سوريه به عنوان 'جمهوري سوريه' شدند و با 'جمهوري عربي سوريه ' مخالفت كردند كه در مقابل اكثريت جلسه يعني اعراب با چنين پيشنهادي به شدت مخالفت كردند و چنين مشكلي در روند گفت و گوهاي مخالفان با يكديگر و با دولت همچنان وجود دارد و مانع از شكل گيري فصلي مشترك در بين آنان و همچنين آنان با دولت سوريه مي شود.
اصولا سوريه با 23 ميليون جمعيت داراي بافت متنوع از نظر قومي و ديني است و مردم آن در يك نگاه كلي به دو دسته كرد و عرب تقسيم مي شوند و از نظر ديني و مذهبي نيز 55 درصد سني، 20 درصد علوي، 15 درصد مسيحي ، حدود 10 درصد اسماعيليان و دروزيان و حدود 300 هزار نفر نيز شيعه هستند و احزاب و گروه هاي مخالف اين كشور نيز به گونه اي متاثر از چنين بافت جمعيتي همراه با اختلافات خاص خود است.
چنين بافت جمعيتي موجب آسودگي خاطر دولتمردان سوريه نيز شده است چرا كه با توجه به اين كه نزديك به نيمي از جمعيت اين كشور در برابر سني ها به عنوان اقليت به شمار مي روند ، همين امر موجب شده است تا آنان همواره در ارتباط با تحولات در سوريه پشتيبان علوي هاي حاكم باشند كه خود آنان نيز در اقليت هستند چرا كه نيك واقفند در صورت هرگونه تحول سياسي در سوريه و روي كارآمدن اكثريت سني با توجه به ديدگاه هاي تند برخي از آنان مانند سلفي ها امكان ادامه زندگي برايشان در سوريه سخت خواهد بود و شايد اصلا قابل تحمل نباشد و به همين خاطر همواره در مقاطع مختلف از اقليت علوي حمايت كرده اند.
موضوع بافت جمعيتي در ليبي درست در نقطه مقابل سوريه قرار دارد.
نظام سياسي ليبي در زمان قذافي براساس هم پيماني ‌هاي قبيله اي - سياسي بنا شده بود. نظام حكومتي قذافي براساس ائتلاف 3 قبيله بزرگ شامل 'القذاذفه' كه قبيله شخصي قذافي و خانواده وي است ، 'الورفله' ، ' المقارحه ' بنا شده و طي چهار دهه گذشته بقيه قبايل به نوعي دنباله روي اين ائتلاف عمده بودند.
بر اساس گزارش‌ ها 64 قبيله در ليبي وجود دارد كه 61 قيبله و 97 درصد جمعيت ليبي عرب و 3 قبيله معادل 3 درصد موسوم به 'بربر' يا غير عرب هستند و چنين بافت جمعيتي در سوريه وجود ندارد و تنوع آن بيشتر از ليبي است .
در كنار همه اين امور مردم سوريه نيز امروز از تجربه عراق و ليبي نگران هستند و نمي خواهند كشورشان به سرنوشت اين دو كشور دچار شود كه هر روز با مشكلات جديدي دست به گريبان مي باشند.
از سوي ديگر، آغاز روند اصلاحات در سوريه توسط اسد اين امكان را برايش فراهم كرده است تا بتواند تهديد‌هايي كه در داخل عليه حكومت او به وجود آمده به فرصت تبديل و مصالحه ملي را محقق كند.
برخي كارشناسان معتقدند، سرنوشت سوريه مشابه ليبي نخواهد بود چون سوريه وضعيت پيچيده‌‌ تري نسبت به ليبي دارد و گروه هاي مخالف به معناي واقعي مشخص نيستند. علاوه بر آن شهرهاي دمشق و حلب به عنوان دو شهر اصلي و پايتخت سياسي و اقتصادي سوريه همچنان پشتيبان بشار اسد هستند و تحريم هاي امريكا و غرب عليه برخي از بازرگانان اهل حلب نيز مويد اين امر است .
همچنين ليبي داراي بزرگ ترين ذخيره ‌نفتي آفريقا در حدود 40 ميليارد بشكه نفت است در حالي كه سوريه از نظر نفت كشوري فقير است لذا كمتر چشم طمع به آن وجود دارد.
البته اين به معناي آن نيست كه در سوريه اتفاقي رخ نخواهد داد اما دستكم اوضاع مانند ليبي نخواهد بود و رويدادهاي ليبي تاثير خاصي بر سوريه نخواهدگذاشت.