تيترآنلاين - کلید مشکل مهاجرت‌ در دست دولت است

سال‌هاست مغزها از کشور فرار می‌کنند. همین سال گذشته بود که نخست‌وزیر کانادا اعلام کرد؛ علت پیشرفت ناگهانی کانادا در 20 سال گذشته، فعالیت نخبگان ایرانی مهاجر در این کشور بوده است

در جوامع کنونی با افزایش جمعیت و به نسبت آن کاهش منابع، انسان‌ها برای دستیابی به فرصت‌های کاری، رفاه، آزادی و ...، دست به مهاجرت از روستا به شهر یا از کشوری به کشور دیگر می زنند.

اما به گفته «فاطمه قاسم زاده»، آسیب شناس و روان‌شناس، این سفرهای داخلی یا خارجی که خواسته یا ناخواسته از سوی افراد صورت می‌گیرد، می تواند با آسیب‌ها و مشکلاتی همراه باشد و وی کلید رفع این مشکلات را توجه بیشتر دولت به این موضوع می‌داند.

مهاجرت را یک مشکل قلمداد می‌کنید؟
بله. متأسفانه ما کشوری هستیم که بی‌مهابا و بدون برنامه مهاجر می‌پذیریم و مهاجرت می‌کنیم. بنابراین مهاجرت برای ما مشکلی دوسویه محسوب می‌شود که از هر دو طرف آسیب‌های زیادی را ایجاد می‌کند. به همین علت این پدیده اجتماعی که گاه با تلخی همراه است، به مشکل یا معضلی در جامعه ما تبدیل شده که همه ابعاد جامعه را تحت‌الشعاع قرار داده است.

شایع‌ترین نوع مهاجرت داخلی چیست؟
مهاجرت‌های روستا به شهر در صدر قرار دارد؛ علت آن نیز اوضاع نابسامان اقتصادی و از بین رفتن کشاورزی در روستاهاست. وقتی آن قدر کشاورز را بدهکار می‌کنند که دیگر توان امرار معاش ندارد، وقتی وسایل و تجهیزات کشاورزی و قیمت زمین تا حدی افزایش یافته است که دیگر کشاورز از عهده تأمین آن بر نمی‌آید، آنان زمین‌ها را رها می‌کنند و برای دست یافتن به آرزوهای واهی، راهی شهر می‌شوند. البته برخی از جوانان روستایی برای ادامه تحصیل به شهرها مهاجرت می‌کنند و بعد از پایان یافتن تحصیلاتشان در همان شهرها می‌مانند که البته این قشر آسیب کمتری به جامعه شهری وارد می‌کنند.

مهاجرت‌های زمان جنگ چقدر در افزایش این پدیده تأثیر داشت؟
اگر نگاهی به آمار مهاجرت‌های داخلی کشور و مبدأ آن داشته باشیم، متوجه می‌شویم که درصد بالایی از مهاجرت‌های داخلی کشور در همان 8 سال دفاع مقدس اتفاق افتاد؛ در آن زمان مردم ساکن مرزهای غربی و جنوبی کشور خانه و دارایی‌شان را از دست دادند و برای ادامه زندگی به شهر مهاجرت کردند. بعد از پایان جنگ به این علت که شهرهای جنگ زده به خوبی نوسازی نشدند، مهاجران نیز دیگر به این مناطق برنگشتند و در شهرهای بزرگ ماندند؛ که یکی از دلایل افزایش جمعیت شهرها هم همین است.

پیامدهای ورود مهاجران خارجی به کشور چیست؟
بیشترین مهاجران به ایران از کشورهای افغانستان و عراق هستند؛ این مهاجرت‌ها نیز آثاری کم‌و‌بیش منفی برای جامعه دارند؛ بخش زیادی از مهاجرت افغان‌ها به کشور ما غیرقانونی است که در نتیجه، زندگی غیرقانونی آنان با محدودیت‌های زیادی روبه رو است و فرزندان آنان از حق تحصیل باز می‌مانند؛ این مشکلات زمینه ایجاد آسیب‌های اجتماعی را از سوی این افراد فراهم می‌کند. طبق آمارهای رسمی هنوز 5 میلیون مهاجر افغان و عراق در کشور وجود دارند.

راهی برای جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی به کشور وجود دارد؟
بله. دولت اگر بخواهد به آسانی می‌تواند از این کار ممانعت کند. کشورهایی در جهان وجود دارند که از ورود هرگونه مهاجر به کشور خود جلوگیری می‌کنند. نپذیرفتن مهاجر خارجی هیچ اشکالی ندارد. چرا باید راه را برای مهاجران باز بگذاریم و بعد برخلاف قوانین بین‌المللی با آنان رفتار کنیم؟

بیشتر چه گروهی از ایرانیان به خارج از کشور مهاجرت می کنند؟
سال‌هاست مغزها از کشور فرار می‌کنند. همین سال گذشته بود که نخست‌وزیر کانادا اعلام کرد؛ علت پیشرفت ناگهانی کانادا در 20 سال گذشته، فعالیت نخبگان ایرانی مهاجر در این کشور بوده است. این نوع از مهاجرت ضررهای جبران ناپذیری را به اقتصاد و دانش و فناوری کشور وارد می‌کند. اما نوع دیگر از مهاجرت خارجی، متعلق به افرادی است که برای به‌دست آوردن آزادی بیشتر و زندگی راحت‌تر به هر ترتیب شده است، قانونی یا غیرقانونی راهی خارج از کشور می‌شوند و گاه اخباری از غرق شدن قایق‌های این مسافران در نزدیکی آب‌های کشورهایی که قصد ورود به آنها را داشته‌اند، به گوش می‌رسد. بسیار هم پیش می‌آید زمانی که به کشور مقصد می‌رسند، آن کشور از پذیرششان خودداری می‌کند. برای مثال کشور استرالیا اعلام کرده است که دیگر مهاجر غیرقانونی نمی‌پذیرد و افرادی که به این کشور رفته بودند برای زندگی به گینه بیسائو فرستاده شده‌اند و اکنون وضع
نابسامانی دارند. وضع بد این افراد، اطرافیان و کشورشان را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و این خود یک آسیب است.

راه چاره چیست؟
کلید حل این معما و قفلی که سال‌هاست در این حوزه بسته شده است، فقط به‌دست دولت و دولتمردان است. باید در نظر داشت که این مشکل مانند تربیت بچه‌ها نیست که با آموزش والدین رفع شود. دولت باید با بهبود اقتصاد کشور و استقبال و حمایت از نخبگان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، این مشکل را رفع کند.