تيترآنلاين - متغیرهای اقتصادی دلیل ارزانی نیست

برخی مسایل سیاسی در جهش افزایش قیمت دلار موثر بوده است ولی بخشی از این افزایش قیمت هم مربوط به عملکرد غلط بانک مرکزی پس از آغاز بالا رفتن قیمت دلار بود

با وجود اینکه بانک مرکزی بر این باور است که با تحویل سکه‌های پیش فروش شده آرامش را به بازار سکه و طلا برگردانده و سبب کاهش شدید قیمت سکه شده است اما رییس شورای رقابت می‌گوید که کاهش قیمت‌های اخیر در این بازار به دلیل عملکرد بانک مرکزی نیست بلکه توافق‌های ایران با گروه 1+5 باعث شده قیمت‌ها تا حدودی تعدیل شود.

جمشید پژویان با تحلیل عملکرد بانک مرکزی در قضیه نوسان‌های ارز و سکه گفت: وقتی قیمت‌ها در بازار ارز و طلا به سمت بالا حرکت می‌کرد، من اعلام کردم اینها به دلایل متغیرهای اقتصادی نیست چون اتفاق خاصی در حوزه اقتصاد رخ نداده که بخواهد حوزه ارز را تحت تاثیر قرار دهد، غیر از اینکه به صورت جزیی قیمت جهانی طلا کمی بالا رفته بود.

وی با تاکید بر اینکه نوسان‌ها در حوزه ارز و طلا به طور عمده مربوط به پیشگویی یا انتظاراتی بود که باعث شد غیر از سوداگران، مردم عادی هم وارد این بازار شوند و تقاضا را به شدت افزایش دهند، ادامه داد: بخشی از این بازی هم در دست سوداگران بود که شایعاتی را ایجاد می‌کردند.

پژویان با تاکید بر اینکه متاسفانه عملکرد بانک مرکزی عملکرد مناسبی نبود و خودش به نوسان‌ها دامن زد، افزود: بانک مرکزی می‌دانست که مشکل تراز ندارد، اگرچه شاید مشکل فیزیکی دلار داشت. ما سال گذشته بیشترین صادرات غیرنفتی را داشتیم و کشور بیش از یکصد میلیارد دلار درآمد ارزی داشت اما بانک مرکزی عمل عکس را انجام داد و به‌جای اینکه اطمینان بدهد مشکل دلار در کشور وجود ندارد و مثلا ارز مسافری را 500 دلار اضافه ‌کند و فقط جلو تقلب را آن هم درون سیستم بانکی بگیرد، کار دیگری انجام داد.رییس شورای رقابت با بیان دو پیشنهادش برای حل مشکل ارز مسافری در روزهای نوسان شدید قیمت گفت: این مشکل دو راه‌حل داشت؛ یک راه این بود که وقتی ارز به مسافر داده می‌شود، مابه‌التفاوتی به عنوان ضمانت دریافت شود که بعد از سفر به مسافر تحویل داده شود چون در پاسپورت او مهر ورود و خروج موجود بود. در این شرایط از شرکت‌های مسافرتی خواسته می‌شد که اگر بلیتی باطل شده است، آن را اطلاع بدهند. راه دیگر این بود که می‌توان بعد از باجه پلیس در فرودگاه، باجه‌هایی در نظر گرفت و براساس آن ارز مسافری را تحویل داد که بانک مرکزی همین روش را عملیاتی کرد اما به دلیل کمبود امکانات مشکلاتی برای مردم ایجاد شد.

پژویان با بیان اینکه بانک مرکزی می‌توانست ارز مسافری را کمی افزایش بدهد تا انتظارات برای ارز کاهش یابد چون میزان ارز مسافرتی تحویلی در کشور چندان زیاد نیست، ادامه داد: ولی بانک مرکزی برعکس ارز مسافری را کاهش داد و قیمت آن را زیاد کرد، پس این نشان‌دهنده یک سیاست اشتباه است. پشت سر آن هم مساله را پلیسی کرد و عاقبت اطلاعیه عجیبی صادر کرد که از یک تشکیلات اقتصادی کلان بعید است، این همان اطلاعیه‌ای بود که اعلام کرد هر کسی ارز داشته باشد، قاچاق است. در حالی که این موضوع اگر هم بخواهد عملیاتی شود نیاز به قانون دارد .

رییس شورای رقابت با اشاره به اینکه اینها سیاست‌های غلطی بود که به نوسان‌ها دامن زد، خاطرنشان کرد: بازار به محض اینکه علامت مثبتی ببیند نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. همان طور که یک اجلاس 1+5 توانست روی قیمت‌ها تاثیر بگذارد و ارزش دلار را کاهش بدهد. بدون شک قیمت ارز متاثر از مسایل سیاسی است و علامت مثبت مذاکرات ایران با 1+5 در دور بعد می‌تواند باز هم قیمت‌ها را کاهش بدهد.

وی افزود: بانک مرکزی در کنار اینکه سیاست‌های اشتباه را اعمال کرد و به بازار این علامت را می‌داد که دلار وجود ندارد، انتظارات را بیشتر کرد و هجوم به سمت دلار افزایش یافت. از سوی دیگر پلیسی شدن فضا و در ادامه تزریق چندین میلیارد دلار به بازار که در نهایت جذب شد، باعث شد که فضا به سمت افزایش قیمت پیش برود.

کنترل بازار ارز و سکه
وی ادامه داد: اگر بانک مرکزی علامت عکس می‌داد و دلار وارد بازار می‌کرد، افزایش قیمت تا این حد پیش نمی‌رفت.
وی در تحلیلش درباره قیمت کنونی دلار با بیان اینکه این قیمت را واقعی نمی‌داند، گفت: یک بازار ارزی وجود دارد که بخش عمده بیش از 80 درصدی آن درون خود بانک مرکزی و سیستم بانکی است و بخش کوچکی از آن در بازار آزاد اداره می‌شود. این سهمیه با سیاست‌ها و قوانین مختلف تغییر می‌کند. اگر واردات افزایش یابد روی قیمت‌ها اثر می‌گذارد و اگر برخی کالاها ممنوع‌الورود شود نیز بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد. درباره صادرات نیز همین وضعیت وجود دارد.

پژویان افزود: در حال حاضر بخشی که به عنوان بازار آزاد فعال است، قیمت دلار را تعیین می‌کند در حالی که با حجمی از ارز که در دست بانک مرکزی است، قاعدتا او باید بتواند بازار را کنترل کند و نباید مشکلی داشته باشند. مگر اینکه چنین شوک‌هایی به بازار وارد شود.

رییس شورای رقابت با تاکید بر اینکه به هر حال ممکن است شوکی در بازار به وجود بیاید و اینجاست که باید سیاست‌های مناسب اجرا شود، ادامه داد: این‌گونه هم این نیست که بانک مرکزی بتواند دلار را دوباره به 1200 تومان برگرداند، چون واقعیتی از نظر سیاسی اتفاق افتاده بود و آن هم تحریم کشور از سوی اتحادیه اروپا بود. با این وضعیت قیمت‌ها می‌توانست فقط تعدیل شود. وقتی یک مرتبه بعضی علایم در بازار ایجاد شوک می‌کند، حبابی ایجاد می‌کند و به محض اینکه علایم درست ارسال شود، حباب می‌شکند.

تحریم بانک مرکزی
پژویان با تاکید بر اینکه من شکستن این حباب را از عملکرد بانک مرکزی نمی‌دانم و بانک مرکزی هیچ نقشی در کاهش چند روزه قیمت سکه و دلار ندارد، ادامه داد: این کاهش صرفا به دلیل علامت مثبتی است که از مذاکرات 1+5 دریافت شد و این امیدی ایجاد کرده که آنها تحریم را به تعویق بیندازند یا در آن تخفیف بدهند در نتیجه ما بتوانیم به آنها نفت بفروشیم و دلار و یورو بگیریم یا حتی بانک مرکزی دیگر تحریم نشود. وی در تحلیل عملکرد بانک مرکزی در پیش فروش سکه نیز گفت: بانک مرکزی زمانی تصمیم گرفت سکه پیش‌فروش کند که قصد داشت نقدینگی را جمع‌آوری کند و هم اینکه می‌خواست در آینده، عرضه‌ای داشته باشد که تا حدودی قیمت سکه را کاهش بدهد. در مورد اینکه عرضه داشته باشد مشکلی وجود نداشت اما هدف اولیه بانک مرکزی جمع‌آوری نقدینگی بود ولی ما شاهد بودیم تا قبل از چند روز گذشته، جمع‌آوری نقدینگی هم چندان موفق نبود.

پژویان افزود: در حال حاضر که نوعی علایم داده شده و قیمت‌ها رو به کاهش هستند، غیر از اینکه این روند می‌تواند ادامه داشته باشد و هر کس به دلیل اینکه فکر می‌کند قیمت‌ها کمتر خواهد شد، سکه‌های خود را به بازار عرضه می‌کند، بانک مرکزی هم اگر بخواهد سکه‌های پیش‌فروشی را وارد بازار کند، طبیعی است که قیمت‌ها بیشتر کاهش می‌یابد. اما این را باید بدانیم که با یک درصدی تفاوت، قیمت طلا در کشور نمی‌تواند از قیمت جهانی کمتر شود چون آن موقع نقطه خروج طلا از کشور خواهد بود.

حباب قیمت سکه
رییس شورای رقابت همچنین با انتقاد از برخی رسانه‌ها که به نوسان در بازار دامن می‌زند، گفت:‌ من با احترام برای تمام صنوف و همه کسانی که در بخش اقتصادی فعال هستند، می‌گویم که اگرچه همه صنوف و بخش خصوصی به دنبال افزایش سود هستند و این هم طبیعت فعالیت آنهاست اما طبیعی است که آنها باید در جهت منافع خودشان حرکت کنند.

مثلا اتحادیه طلافروشان نگران کاهش قیمت طلاست به همین دلیل می‌گوید که مردم از فروش طلاهایشان خودداری کنند در صورتی که مردم باید هر چه زودتر طلاهایشان را بفروشند تا کمتر ضرر کنند.

وی ادامه داد: به نظر من رسانه‌ها هم در اشتباهات اقتصادی کشور مقصر هستند. حتی در ایجاد حباب‌ها هم رسانه‌ها نقش دارند. ما بارها شاهد بوده‌ایم که رسانه‌ها اطلاعات و علایمی داده‌اند که درست نبوده‌ است.
وی با اشاره به رسانه‌ای شدن موضوع واردات میوه گفت: به‌طور نمونه در مورد واردات میوه، رسانه‌ها و به‌خصوص صدا و سیما تبلیغ کردند که کشاورزی و بازار میوه ما به دلیل واردات از بین رفته است در حالی که اگر آمار را از گمرک دریافت کنیم، می‌بینیم که واردات میوه در کشور ما طوری بوده که به‌ازای هر نفر فقط نیم کیلوگرم میوه وارداتی می‌رسیده است در حالی که هر ایرانی در سال ده‌ها کیلوگرم میوه مصرف می‌کند.

پژویان خاطرنشان کرد: در شرایط نوسان قیمت سکه و حباب ایجادشده برای بازار آن هم، معتقدم رسانه‌ها نقش داشته‌اند. اگرچه من معتقدم رسانه باید آزاد باشد، اما تحلیل‌هایشان باید بیشتر به واقعیت نزدیک باشد.

تورم ناشی از افزایش قیمت دلار
پژویان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه سال جدید را با جو تورمی شدید آغاز کردیم و به طرز فزاینده‌ای قیمت‌ها در بازار افزایش پیدا کرده است این فضا چه اثری بر تولید دارد و آیا می‌توان در این شرایط چشم‌انداز خوبی را برای تولید انتظار داشت، گفت: همه متغیرهای اقتصادی از جمله تورم شمشیر دولبه است.
همه متغیرهای اقتصادی مقدار بهینه‌ای دارند، چیزی نیست که خیلی زیاد باشد و خوب یا کم باشد و بد.
وی در ادامه گفت: با یک دقت ساده در اقتصادمان می‌بینیم که تورم ناشی از افزایش قیمت دلار است و به چیز دیگری مرتبط نمی‌شود، به افزایش نقدینگی ارتباط ندارد زیرا افزایش نقدینگی ظرف سه یا چهار ماه نبوده که به‌طور ناگهانی و یک‌مرتبه جهش ایجاد کرده باشد. افزایش نقدینگی تورم ایجاد می‌کند اما براساس عوامل.

افزایش اسکناس در بازار
پژویان در پاسخ به این سوال که برخی آمارهای سه ماه اول سال 89 نشان می‌دهد که 38 درصد افزایش اسکناس داشته‌ایم و این افزایش اسکناس بازار ارز را به هم ریخته است، گفت: از این موضوع که چقدر نقدینگی افزایش یافته اطلاعی ندارم اما در اواخر هر سال بانک مرکزی حجم بیشتری اسکناس تولید می‌کند زیرا در آخر سال هزینه‌ها افزایش یافته و حجم سپرده‌ها کاهش و چاپ اسکناس افزایش می‌یابد تا پول مورد نیاز مردم برای خرید کالا در آن ایام فراهم شود.وی در ادامه گفت: به این دلیل است که نوعی تورم در اوایل هر سال اتفاق می‌افتد و پس از اینکه تقاضای مردم کاهش یافت این تورم اصلاح می‌شود و دوباره روی خط خود بر‌می‌گردد.
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: امسال مساله بسیار روشن افزایش قیمت دلار را داریم. این مساله افزایش قیمت دلار همیشه مشکلاتی را ایجاد می‌کند به‌خصوص برای کشورمان که سالانه 50 میلیارد دلار واردات دارد.

پژویان گفت: برخی مسایل سیاسی در جهش افزایش قیمت دلار موثر بوده است ولی بخشی از این افزایش قیمت هم مربوط به عملکرد غلط بانک مرکزی پس از آغاز بالا رفتن قیمت دلار بود.

جرقه اول افزایش قیمت دلار، افزایش قیمت جهانی طلا بود، بعد افزایش آن در داخل و دلیل این افزایش قیمت مشابه دلیل افزایش قیمت طلا در دنیا بود.وی اظهار کرد: در کشورهای صنعتی انتظار می‌رفت در اواخر سال 2011 وارد آغاز سال رونق اقتصادی شوند ولی این علائم نبود،بنابراین مردم دارایی‌هایشان را به طلا تبدیل کردند اما بعد این متوقف شد و یکسری علائم مثبت این را کاهش داد.

این استاد اقتصاد گفت: با ایجاد این جرقه در ایران این نگرانی به‌وجود آمد که اصلا دلار و یورو در دسترس نباشد. از این رو علاوه بر تعدادی سوداگر در این بازار مردم عادی هم برای به دست آوردن سود وارد بازار شدند.