تيترآنلاين - نويسنده اي که مخاطب نداشته باشد نويسنده نيست

نويسنده اي که مخاطب نداشته باشد نويسنده نيست

اين غم انگيز است که در کشور ما با 70 ميليون جمعيت و درصد بالاي با سواد، شمارگان کتابها از 1500 تا 2000 نسخه تجاوز نمي کند

پنجمين نشست از سري نشست هاي نقد آموت با محوريت داستانهاي عامه پسند با موضوع نقد و بررسي رمان «بهانه اي براي ماندن»، تازه ترين اثر حسن کريم پور، برگزار شد. کريم پور پيشتر، رمان مشهور «باغ مارشال» را در سه جلد منتشر کرده و در حال حاضر مشغول نگارش جلد چهارم آن است. اين اثر پرفروش پيشتر به صورت پاورقي در يکي از نشريات ايرانيان مقيم لندن منتشر شده و در حال حاضر در حال ترجمه نزد انتشارات پنگوئن است. انتشارات پنگوئن، علاوه بر ترجمه کتاب، آن را به آکادمي نوبل معرفي کرده است.

نويسنده اي که مخاطب نداشته باشد نويسنده نيست

ر.اعتمادي در اين نشست عنوان کرد: نويسنده براي ديگران مي نويسد و اگر نويسنده اي مخاطب نداشته باشد، نويسنده نيست.
اعتمادي در ابتداي نشست به طور مختصر به تاريخ رمان و فلسفه وجود آن پرداخت و گفت: رمان يکي از عوامل و نشانه هاي جامعه مدني است. اول بار رمان بود که به شرح زندگي مردم عادي پرداخت؛ پيش از آن کتابها به پادشاهان و خدايان تعلق داشتند و به مردم عادي توجهي نشان نمي دادند.
وي افزود: از آنجا که رمان در طول حياتش به مشکلات و زندگي مردم با رنجها و فقرهاشان رو کرده است همواره با سنت گرايان درگير شده است چرا که رمان زندگي مردم را به تصوير مي کشد و آينه اي است که در آن مي توان آينده را ديد.

رمان محصول غرب است

اين نويسنده ادامه داد: رمان و اصول و قواعدش از غرب آمده است. از سال 1320 به بعد به علت شرايط خاص آن زمان ايران، از جمله حضور متفقين و آشنايي مردم و طبقه با سواد با آثار ادبي جديد دنيا، رمان کم کم در کشورمان پاگرفت اما اين امر به خاطر ايدئولوژي مسلط آن زمان که به واسطه همسايگي با شوروي سابق، ايدئولوژي کمونيستي بود از ابتدا شکل خاصي به خود گرفت.
اعتمادي توضيح داد: متاسفانه از آن دوران اين ايدئولوژي به ياري حزب توده آنچنان بر نقد ادبي ما سايه انداخت که هر اثري که به نحوي مروج آن طرز فکر نبود، يا به آن مهر ابتذال مي خورد و يا با توطئه سکوت مواجه مي شد که اين امر موجب از بين رفتن استعدادهاي زيادي شد.
وي گفت: مشکل ما از زماني شروع شد که يک برداشت خاص، متولي ادبيات و رمان ما شد و هر اثري را که در آن چارچوب فکري نمي گنجيد رد کرد در حالي که امروزه در دنياي رمان ديگر چيزي به اسم «چپ» و «راست» وجود ندارد؛ يا کتابي را جامعه مي پسندد و از آن استقبال مي کند و يا نمي پسندد و فراموش مي شود. بنابراين رمان متولي نمي خواهد.
نويسنده رمان «بازي عشق» افزود: در اين ميان اگر نويسنده اي از ضوابط اخلاقي جامعه پافراتر گذاشت يا مثلاً خدشه اي به وحدت ملي وارد کرد مي توان با شکايت از خالق اثر جلو ادامه انتشار کتابش را گرفت.

وضعيت غم انگيز شمارگان کتاب

اعتمادي با انتقاد از تحقير نويسندگاني که آثارشان با استقبال عموم مواجه مي شود، گفت: بدبختانه ديده مي شود کتابهايي را که مخاطبان زيادي را به خود جلب کرده اند با عناوين مختلفي چون «عامه پسند» کوچک مي شمارند در حالي که اگر اين ملاک مورد قبول باشد بايد بگوييم حافظ و شکسپير هم عامه پسند هستند چرا که تعداد زيادي از مردم آنها را مي خوانند.به گزارش مهر وي افزود: اين غم انگيز است که در کشور ما با 70 ميليون جمعيت و درصد بالاي با سواد، شمارگان کتابها از 1500 تا 2000 نسخه تجاوز نمي کند در حالي که در سال 1340 چاپ هفتم يکي از کتابهايم با توجه به جمعيت 30 ميليوني آن زمان که در صد باسوادش به مراتب کمتر بود، 12 هزار نسخه بود.
اين نويسنده علت اصلي جذب نکردن مخاطب را محتواي کتابها دانست و تاکيد کرد: من اين حرفها را که مي گويند مسائلي چون اينترنت موجب کاهش مخاطب کتاب شده نمي پذيرم؛ مگر اينترنت در کشورهاي غربي وجود ندارد؟ پس چرا در آنجا آمار مطالعه به اين وضعيت نيست؟ در چندبار مسافرتي که به کشورهاي ديگر داشته ام استقبال خوب مردم را از کتابفروشي ها ديده ام در حالي که در کشور ما اين طور نيست.
وي در ادامه با اشاره به کتاب «بهانه اي براي ماندن» گفت: البته به علت اينکه کتاب دير به دستم رسيد همه آن را نخواندم اما در اين چهل صفحه اي که مطالعه کرده ام متوجه شدم علاوه بر نثر روان، نويسنده به خوبي روابط خانوادگي را تجسم بخشيده و اخلاقيات مردم ما را به نمايش درآورده است.

صادقانه نوشتن

محمد مطلق ديگر منتقد اين نشست با تاييد حرفهاي اعتمادي در زمينه خاستگاه رمان گفت: طبقه تحصيل کرده با ابزار رمان به جنگ تاريخ رفت؛ تاريخي که به دست زورمداران و به نفع آنها نوشته مي شد.
وي ادامه داد: در رمان، نويسنده يا به واکاوي ديگران مي پردازد يا به اعتراف درباره خود. از اين جهت آن را پديده اي غربي مي دانند چرا که سنت اعتراف در غرب رواج دارد در حالي که پيشينه فرهنگ جامعه شرقي چنين سنتي را در خود ندارد و بيشتر در صدد پنهانکاري است.
اين منتقد با انتقاد از نثر رمان «بهانه اي براي ماندن» گفت: کريم پور در اين کتاب نشان داده است که نويسنده ي با وسواسي نيست چرا که شلختگي در نثر آن ديده مي شود. به اعتقاد من بايد بين اثر عامه پسند و عوام پسند تفاوت قائل شويم و تنها فروش زياد آن را نشانه موفقيت ندانيم.
مطلق در ادامه با اشاره به بخشهايي از اين رمان گفت: متن کتاب نشان مي دهد که يا نويسنده اثر، دستور زبان فارسي را بلد نيست يا در اين زمينه سهل انگار است.
وي در پايان نکته مثبت «بهانه اي براي ماندن» را صداقت نويسنده در نوشتن آن دانست و گفت: کريم پور در اين رمان آنچه را واقعاً به آن معتقد بوده نوشته است و قصد فريب خواننده را نداشته است.
در پايان نشست، حسن کريم پور گفت: کسي که داستان را تعريف مي کند، من نيستم؛ بلکه شخصيت هاي داستان من هستند. اين شخصيت ها نيز با توجه به شرايط اجتماعي و سطح سواد خود داستان زندگي شان را تعريف مي کنند. من نمي توانم سواد خودم را وارد گفته هاي اين افراد بکنم. هيچ گاه نمي دانم در ادامه چه به سر قهرمان هايم مي آيد و گاهي خودم از سرنوشت آن ها تعجب مي کنم. وي تاکيد کرد: هدفم از نوشتن اين رمان، ترسيم روابط بين خواهر و برادر بود؛ زيرا معتقدم اين روابط خانوادگي بايد صميمانه تر شود.
نويسنده که به برخي از ايرادهاي وارد شده به اثر پاسخ داد، ميثم نبي نويسنده و مجري نشست نيز در چند جمله به نکات مثبت و منفي اثر اشاره کرد.
گفتني است رمان «بهانه اي براي ماندن» به تازگي با شمارگان 2200 نسخه در 344 صفحه و به قيمت 7000 تومان از سوي نشر آموت منتشر شده است و حکايت عشق و فداکاري اعضاي خانواده اي است که براي در کنار هم ماندن از هيچ تلاشي دريغ نمي کنند و البته در اين راه ماجراهاي مختلفي را پشت سر مي گذارند.