تيترآنلاين - به گرانی عادت کرده ایم

اهداف هدفمند کردن یارانه‌ها این نبود که یه چیزهایی گران شود و از بابت آن پولی کسب کرد و سپس بین بخش‌های مختلف تقسیم شود؛ هدف از اجرای قانون، درست مصرف کردن بود، اما آیا واقعا چنین اتفاقی افتاد؟

تورم در حالی در ماه‌های اخیر روند رو به رشدی در پیش گرفته که برخی کارشناسان، دلیل آن را پرداخت یارانه‌های نقدی به مردم عنوان می‌کنند ولی رییس شورای رقابت معتقد است یارانه‌های نقدی به‌ هیچ به نقدینگی سرگردان جامعه و تورم دامن نمی‌زند.

به گزارش پانا، با گذشت هشت ماه از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها می توان به راحتی حرکت سر بالایی نمودار تورم را لمس کرد و تنها لازم است گذری کوتاه به بازار مصرف کشور در سه فصل گذشته داشته باشیم؛ امری که حتی مسوولان نیز آن را قبول دارند و در برخی موارد مهر تایید بر آن می‌زنند.

حتی گزارش‌های مراجع رسمی کشور هم از بالا رفتن اقتصاد از پله‌های تورم سخن می‌گویند و دیگر لازم نیست به گزارش‌های سطح شهر اکتفا کرد. با نگاهی به اعداد و ارقام بانک مرکزی، همان نهادی که تا 2 ماه و نیم پیش مسوول اعلام آمارها بود و تورم را 10 روز پس از هر ماه گزارش می‌داد، متوجه می‌شویم که تنها در طول 7 ماه شاهد رشد 2/6 درصدی تورم بوده‌ایم. در واقع نرخ تورم از 1/10 درصد در آذر سال گذشته، به 3/16 درصد در تیر امسال رسیده است.

گزارش‌های مرکز آمار هم بیانگر تورمی بیش از این میزان و رشد 4/9 درصدی آن است؛ به‌طوری که از 2/10 درصد آذر سال 89 به 6/19 درصد در تیر امسال رسیده است.

از این نکته هم غافل نشویم که تا پیش از اجرای این قانون، همه منتقدان از چسبیدن تب‌سنج تورم به سقف خبر داده بودند و حتی برخی نمایندگان، از تورم 60 و 100 درصدی سخن به میان می‌آوردند، اما حساب و کتاب‌ها و داده‌های اقتصادی امروز به‌طور کامل متفاوت با دیدگاه‌های کارشناسی آن زمان است و کابوس رسیدن به این نقطه از تورم تنها در حد حرف ماند.

با این حال، کارشناسان معتقدند که در حال حاضر بستر بعضی از اتفاق‌های اقتصادی از جمله اخلال در قیمت‌ها وجود دارد، اما بخش قابل توجهی از این عامل اثرگذاری، به انتظارهای تورمی باز می‌گردد که اگر این اتفاق رخ بدهد، شاهد پدیده نامبارک لجام‌گسیختگی قیمت‌ها خواهیم بود.

سوالی که در این‌جا مطرح می‌شود، این است که اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها تا چه اندازه در رشد تورم نقش داشته و آیا این قانون باعث حرکت صعودی نرخ تورم شده است؟ موضوعی که در میزگرد سه‌جانبه خبرگزاری پانا با حضور جمشید پژویان، رییس شورای رقابت، سید کاظم دلخوش، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و ابراهیم جمیلی، عضو اتاق بازرگانی ایران مورد بررسی قرار گرفت.

پژویان : تورم ناشی از هدفمندی طبیعی است
رییس شورای رقابت به‌عنوان پدر طرح تحول و طراح اصلی قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، سخن را این‌گونه آغاز می‌کند: هدفمند کردن یارانه‌ها به‌طور قطع باید روی قیمت‌ها اثر بگذارد و آنها را تغییر بدهد. در واقع هدف از اجرای این قانون این بود که قیمت‌های نسبی تغییر پیدا کند، بنابراین تصور این‌که قیمت‌ها باید ثابت نگه داشته شود، اشتباه است.

پژویان می‌افزاید: ما باید انتظار و این توقع را داشته باشیم کسانی که بیشتر انرژی مصرف می‌کنند، قیمت‌های برایشان به‌طور نسبی تغییر کند و اصلاح شود.

وی با بیان این‌که اقتصاد ایران بیش از 30 سال است که شاهد افزایش تورم بوده و متوسط تورم 25 درصدی را تجربه کرده است، می‌گوید: در حال حاضر علت رشد تورم در اقتصاد را ناشی از کسری بودجه و مسایل مالی دولت می‌دانم که کم و بیش هم ادامه دارد؛ رشد تورم به‌دلیل اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها نیست.

رییس شورای رقابت با اشاره به نرخ تورم 50 درصدی در سال 1374، عنوان می‌کند: در حال حاضر با چنین تورمی روبه‌رو نیستیم و حتی افزایش قیمت بسیاری از کالاها، ناشی از تورم معمولی است که سالانه اتفاق می‌افتد.

پژویان خاطرنشان می‌کند: تورم، مساله وحشتناکی در اقتصاد نیست، تورمی که تداوم داشته باشد و ریشه آن اصلاح نشود، مشکل ایجاد می‌کند که البته سال‌ها است در اقتصاد ما این تورم وجود دارد.

جمیلی: مردم به قیمت‌های بالا واکسینه می‌شوند
اما نکته‌ای که ابراهیم جمیلی در این میزگرد درباره تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر تورم مطرح می‌کند، متفاوت با رییس شورای رقابت است. به اعتقاد او، ما داریم عادت به گرانی می‌کنیم؛ بدون این‌که در نظر داشته باشیم هدفمند کردن یارانه‌ها یک‌سری اهداف بلندمدت و بهتری داشت.

وی با بیان این‌که پس از اجرای قانون، در بخش حمل‌ونقل و مواد غذایی بالای 25 درصد تورم داشته‌ایم، می‌گوید: این مهم نیست که ما چقدر تورم داریم، مساله این‌جاست که پس از این رشد تورم چه خواهیم کرد.

عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران توضیح می‌دهد: اهداف هدفمند کردن یارانه‌ها این نبود که یه چیزهایی گران شود و از بابت آن پولی کسب کرد و سپس بین بخش‌های مختلف تقسیم شود؛ هدف از اجرای قانون، درست مصرف کردن بود، اما آیا واقعا چنین اتفاقی افتاد؟

تاکید او چنین است: باید بدانیم که اگر تدبیری اندیشیده نشود، مردم پس از مدتی نسبت به قیمت‌های بالا واکسینه می‌شوند و آن زمان، دیگر هیچ‌گاه به اهداف نمی‌رسیم و تورم اصلی خود را نشان خواهد داد.

دلخوش: واردات به تورم دامن می‌زند
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم در ادامه میزگرد می‌گوید: در تعاریف اقتصادی، میان گرانی و تورم تفاوت وجود دارد؛ به‌طوری که تورم در اثر عوامل متعدد و با محاسبه آن عوامل، محاسبه می‌شود.

دلخوش توضیح می‌دهد: به‌طور معمول افزایش قیمت برخی کالاها، رشد بدون کنترل نقدینگی در جامعه، واردات به مساله تورم دامن می‌زند، اما گرانی شامل یک کالا می‌شود و شامل یک کالا نمی‌شود. با این حال، تنها گرانی عامل تورم نیست و نمی‌توان گرانی را ملاک تورم قرار داد.

وی با اشاره به کشور ترکیه که نرخ تورم را از 78 درصد به 7 درصد کاهش داد، عنوان می‌کند: نرخ تورم در اسفند گذشته 12 درصد و در اردیبهشت 14 درصد بود و در حال حاضر هم تورم افزایش پیدا کرده و به 16 درصد رسیده است که یکی از عوامل رشد آن، اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها است.

دلخوش خاطرنشان می‌کند: اگر کنترل‌های لازم در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها صورت گیرد، تورم قابل کنترل است؛ وگرنه با چالش روبه‌رو خواهیم شد.

یارانه‌های نقدی تورم می آورد
دلخوش با بیان این‌که پرداخت یارانه‌های نقدی به مردم باعث رشد تورم شده است، می‌گوید: این سبک پرداخت‌ها به مردم، نقدینگی را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهد و این مساله به نقدینگی سرگردان جامعه دامن می‌زند.

وی متذکر می‌شود: دولت برای کنترل تورم، چند حرکت را باید در جامعه انجام دهد. نخست این‌که یارانه‌های نقدی به سمت استفاده نادرست و بخش‌هایی که ضرورت ندارد، نرود و نقدینگی کنترل شود. دوم این‌که وقتی یارانه‌های نقدی پرداخت می‌شود، باید توجه کنیم چقدر کاهش شغل در حوزه تولید داشته‌ایم.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور می‌شود: در حال حاضر باغاتی دیده می‌شوند که میوه‌ها روی درخت‌هایشان مانده است و کارگر با وجود دریافت ماهانه 400، 500 هزار تومان یارانه نقدی، دیگر برای حقوق 300، 350 هزار تومانی کار نمی‌کند. بر این اساس، محصولات روی درختان می‌ماند و خراب می‌شود.

دلخوش می‌افزاید: این مساله باعث می‌شود که دولت و سرمایه‌گذاران ناچار به واردات شوند و واردات هم به رشد نرخ تورم دامن می‌زند.

پژویان :نقدینگی جدید ایجاد نشد
اما رییس شورای رقابت معتقد است: این‌که عده‌ای عنوان می‌کنند هدفمند کردن یارانه‌ها نقدینگی را افزایش داده، غیرعلمی است و پرداخت یارانه‌های نقدی به مردم تاثیری در رشد نقدینگی جامعه ندارد.

پژویان با بیان این‌که کنترل نقدینگی با بانک مرکزی است، متذکر می‌شود: داستان یارانه‌های نقدی این است که از پول جیب من در می‌آید و به جیب یک نفر دیگر می‌رود؛ مگر این‌که سیاست افزایش نقدینگی وجود داشته باشد.

وی تصریح می‌کند: اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها نقدینگی جدید ایجاد نمی‌کند، زیرا پولی که در میان مردم توزیع می‌شود، پول جدیدی نیست و همان پولی است که از مردم جمع‌آوری شده و دوباره بین آنها بازتوزیع می‌شود. در واقع پولی که در قالب یارانه‌ها به حساب مردم واریز می‌شود، دوباره با افزایش قیمت حامل‌های انرژی جمع‌آوری می‌شود.

وی تاکید می‌کند: بیش از 30 سال است که ما با عدم کنترل نقدینگی مواجه هستیم. مگر قانون هدفمند کردن یارانه‌ها اجرا شده بود که تورم 50 درصد داشتیم؟ مگر قیمت بنزین افزایش پیدا کرده بود که تورم بالا داشتیم؟

تحمل تورم دو ساله، هزینه‌ای کم در اقتصاد
رییس شورای رقابت در ادامه میزگرد، در پاسخ به پرسش خبرنگار پانا که آیا نرخ تورم پس از دو سال از اجرای قانون کاهش می‌یابد، می‌گوید: در صورتی که افزایش قیمت‌ها و تورم را شاهد باشید و این انتظار وجود داشته باشد که دو سال بعد قیمت‌ها اصلاح و باثبات شود، به نظر من هزینه بسیار کمی در رابطه با اجرای قانون پرداخته‌ایم.

پژویان با بیان این‌که ما یک تورم 30 ساله داشته‌ایم و هیچ نتیجه مثبتی برای تغییر آن نگرفته‌ایم، می‌افزاید: اگر پس از دو سال تکنولوژی تغییر پیدا کند و به روز شود، هزینه تولید پایین آید، کیفیت کالاها بالا رود، نرخ رشد اقتصادی افزایش یابد، اشتغالزایی شود و جلوی کالاهای قاچاق گرفته شود، حتی تورم دو، سه ساله 25، 30 درصد هم در مقابل این همه دستاورد ارزشی ندارد.

پژویان تاکید می‌کند: به راحتی می‌توانیم افزایش تورم را تحمل کنیم؛ مشروط بر این‌که دستاوردهای هدفمند کردن یارانه‌ها به درصد بالایی برسد که برای ما قابل قبول باشد. این در حالی است که تاکنون دستاورد کافی از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در بخش تولید نداشته‌ایم.

دلخوش: تولید کسل می‌شود
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم تاکید می‌کند: دغدغه حال حاضر ما در زمینه بالا رفتن نرخ تورم، بخش تولید است؛ چراکه ما اعتقاد داریم به تولید ظلم می‌شود.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح می‌کند: در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در صورتی که اصلاح ساختارها صورت نگیرد، تورم بالا می‌رود و آن زمان، دیگر نمی‌توان تولید کرد؛ اتفاقی که هم‌اکنون افتاده است و بسیاری از تولیدکنندگان با سیستم قدیمی کار می‌کنند و به سمت اصلاح ساختار در تکنولوژی نرفته‌اند.

دلخوش خاطرنشان می‌کند: بی‌توجهی و پرداخت نکردن یارانه به صنعت، تولید را کسل می‌کند و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد و در نهایت، ورشکستگی یک به یک واحدهای تولیدی را شاهد خواهیم بود.

جمیلی : بازار لحظه لحظه رصد شود
عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران هم با تاکید بر این‌که بسترهای افزایش قیمت و اختلال در اقتصاد وجود دارد، می‌گوید: در پی اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، یک فشار هزینه‌ای بر بنگاه‌های اقتصادی و یک افزایش در سطح عمومی قیمت‌ها رخ می‌دهد.

جمیلی می‌افزاید: فشار هزینه‌ای که به بنگاه‌ها وارد می‌شود، آنها را در معرض کاهش تولید قرار می‌دهد و آنچه برای خانوارها در مرحله اول رخ می‌دهد، افزایش پله‌ای در سطح عمومی قیمت‌ها است. بر این اساس، اگر تورم در اقتصاد امروز ما به درستی ریشه‌یابی نشود، طبیعی است که با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.

وی با بیان این‌که اهداف اجرای قانون باید لحظه به لحظه رصد شود، خاطرنشان می‌کند: اصل پرداخت پول در رده‌های پایین قرار دارد، دستیابی به اهداف اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها از همه مهم‌تر است.